Te Elfder Ure
Archiefnaam: TEU
Archiefnummer: 100
Sector: Cultuur en recreatie
Soort archief: Instellingsarchief
Datering: 1947-1968
Het archief betreft de redactie
Plaatsingslijst (pdf, 34 kB) vernieuwd oktober 2014
Ten geleide
Te Elfder Ure, katholiek wetenschappelijk en cultureel tijdschrift (1947-1988)
In de jaren van 1947 tot 1950 kwam een groep van vooruitstrevende katholieke intellectuelen ongeveer halfjaarlijks bijeen om zich te bezinnen over “ de taak der katholieke intellectuelen in onze tijd”. Deze groep begon, na het verdwijnen van het tijdschrift ‘CٴǴڴǴǰ’ de behoefte te voelen aan een nieuw “orgaan, waarin zij haar meningen door woord en wederwoord kon ontwikkelen en uitdragen”. [Zie ook het KDC-archief van de Werkgemeenschap Christofoor en dat van J.J.M. van der Ven]. Zij meende dat Katholiek Nederland een blad nodig had in de geest van Témoignage Chrétien of de Frankfurter Hefte. In oktober 1948 werd besloten tot de oprichting van een nieuw tijdschrift en eind 1949 verscheen het eerste nummer van Te Elfder Ure (TEU), als een tweewekelijks tijdschrift. De groep achter TEU wilde bijdragen aan het streven “het gehele leven te doortrekken van de geest van het evangelie” en zij verklaarden: “wij willen slechts voor onszelf een onbevangen getuigenis afleggen over de grote vragen van deze tijd”.
Eind 1953 werden plannen tot reorganisatie van TEU doorgevoerd. Het blad verscheen voortaan 1x per maand. Er kwam een kernreactie van zes leden die de dagelijkse leiding ging verzorgen en een redactieraad van 15 à 20 personen. Het lag in de bedoeling van TEU “serieuzer” te zijn “de lezer [te] confronteren met vraagstukken die verband houden met de positie van de christen in de hedendaagse samenleving”. TEU wilde “met openheid en onbevangenheid alle ernstige hedendaagse vraagstukken benaderen, zonder vrees en zonder bepaalde problemen uit een verkeerd begrepen, orthodoxie te verdringen” de belangstelling van TEU gaat uit “naar levensbeschouwelijke vernieuwing en sanering (….) maar evenzeer naar wereldlijke vraagstukken van politieke, economische sociale, culturele, artistieke of wetenschappelijke aard” In 1954 verklaarde TEU een brug te willen zijn tussen de groepen van het Katholieke volksdeel van Nederland.
Activiteiten van de groep rondom TEU
De belangrijkste activiteit van de groep rondom Te Elfder Ure was uiteraard het redigeren van het tijdschrift. TEU bood een forum aan de meningen van de verschillende groepen van katholiek Nederland over zeer uiteenlopende problemen en onderwerpen. Aan de orde kwamen o.a. de organisatie van het maatschappelijk werk, de problemen van de samenleving, de kerk, (problemen rondom) de veranderende huwelijksopvattingen en huwelijksmoraal, de zielzorg, (de problemen om) oorlog en vrede, de kernbewapening, de moderne oorlogvoering en de ontwapening, terwijl er ook plaats was voor de mening van niet-katholieken over de Nederlandse katholieken en het Nederlands Katholicisme.
In 1956 vernam Te Elfder Ure dat het H. Officie gemeend heeft een “severo monito” te moeten geven aan het tijdschrift naar leiding van een artikel getiteld: Een katholiek over het Nederlands katholicisme, Te Elfder Ure, april-mei 1955 (nummer 6-7), 2e jaargang, pp 197-204. Het H. Officie beschuldigde TEU van “een herhaaldelijk onwaar en ondermijnend schrijven over het kerkelijke gezag en de H. Stoel”. Het H. Officie stelde een aantal “geneesmiddelen” voor, waaronder dat om het tijdschrift te onderwerpen aan een “waakzame en preventieve censuur” en het advies om uit de redactie die namen te verwijderen van katholieke Geestelijkheid en van professoren van de Universiteit van Nijmegen die gezag genieten bij de Katholieken van Nederland.
Stichtingsbestuur (SB), Redactieraad(RR) en kernredactie(KR) verklaarden pijnlijk getroffen te zijn door de aanmaning en zij beschouwden deze als een ernstige aansporing voor alle betrokken personen; alle organen van TEU stelden zich dan ook open voor aanwijzingen van de bisschop. Maar SB en RR van TEU benadrukten tevens dat zij altijd geprobeerd hebben constructief te zijn bij het aanhangig maken van discussies. Na overleg met Mgr. B.Alfrink kwam er een censor in de persoon van rector Hoegen.
In 1960 werd TEU door een conflict verscheurd. De oorzaak moet o.a. gezocht worden in een al geruime tijd bestaand wantrouwen tussen het SB en de RR enerzijds en de redactie anderzijds. De aanleiding was het verhinderen van publicatie van een artikel over Nieuw Guinea door het SB, die hiervoor gebruik maakte van haar adviseursfunctie. De KR was van mening dat het SB hier ten onrechte die functie heeft uitgeoefend en zij weigerde het non-publicatieadvies te aanvaarden. Een van de argumenten van het SB en de RR was dat publicatie het voortbestaan van TEU zou bedreigen. Een algemene kritiek op de KR kwam los: haar werd verweten dat zij de leden van het SB en de RR die tevens een politieke functie bekleedden uit TEU wilde verwijderen. Dit alles versterkte de twijfels ten aanzien van de RR, die het SB en de RR allang hadden. – De controverse bleek niet te overbruggen en de RR nam en bloc ontslag en ging over naar het Vlaamse blad “De Maand”. Er werd een nieuwe KR gevormd.
Van 1951 tot 1960 heeft de Stichting TEU jaarlijks een conferentie georganiseerd voor abonnees, deelnemers van de studiegroepen en belangstellenden over thema’s binnen de belangstellingssfeer van TEU.
· 1951: De leek in het apostolaat, dr. R.J.Hahn; Dit zeggen wij aan de arbeiders, pater dr. M.Gerats MSC; Nieuwe Staatkunde, W. van Gent
· 1952: Katholiek Rèveil en spiritualiteit, prof. dr. W.Grossouw; Persoon en gemeenschap, verhouding en spanning, gezien in het kader van de democratie, dr. Carlos Gits; Hoe staan de katholieken in Nederland momenteel cultureel en maatschappelijk tussen hun andersdenkende landgenoten?, dr. Bernard Verhoeven
· 1954: De toekomst van het katholicisme in Nederland
· 1955: Techniek – Massa – Geloof
· 1956: Macht en het gebruik van Macht
· 1957: Schuld en genade
· 1958: De dialoog tussen de Christen en de moderne tijdgeest
· 1960: Crisis der democratie?; Secularisatie, in samenwerking met Wending
Al in het begin van het bestaan van TEU werd besloten om onder haar auspiciën “Cahiers” uit te geven. Dit zouden boekwerken of brochures zijn die onderwerpen binnen de interesse van de lezers van TEU zouden behandelen en uitdiepen. Er zouden ± 6 cahier’s per jaar verschijnen. Het eerste cahier verscheen in 1951 onder de titel “Onze parochiestructuur een belemmering voor de Zielzorg / pater dr. R.Ruiters OESA. De uitgaven van deze cahiers is na zeer korte periode stop gezet.
Te Efder Ure is uitgegeven van Jrg. 1 (1950) - jrg. 3 (1952) ; [N.S.], jrg. 1 (1953/54) - jrg. 19, no. 10 (1972) ; nr. 11 (1973) - nr. 41 (1988) = jrg. 20, nr. 1 - 29, nr. 3. Het verscheen van 1950-1953 1× per twee weken, daarna onregelmatig. Themanummers verschenen o.a. over Parlementarismekritiek no. 3 en 4, 18e jaargang, 1971) en Studenten en Arbeidersbeweging no. 9 en 10, 18e jaargang, 1971).
Literatuur van en over Te Elfder Ure kunt u vinden in en .
- De christofoorgroep en het tijdschrift Te Elfder Ure in de jaren 1945-1953 / Gerard Dierick. KDC Br 13048.
KDC – Knipselcollectie
De knipselcollectie bevat naast knipsels uit dag- en weekbladen diverse andere vormen van min of meer losbladige informatie, zoals persberichten van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), overlijdensberichten, fotokopieën uit bio- en bibliografische naslagwerken enz. De knipsels over Te Elfder Ure zijn beschikbaar in de studiezaal van het KDC. Zoek onder Periodieken.
KDC – Beeld en Geluid
De collectie Beeld en geluid kunt u doorzoeken via de . Door te zoeken op ‘Te Elfder Ure’ vindt u het bedoelde materiaal.