De uu77 is sinds bijna een jaar trekker en onderdeel van één van de 41 Europese Universiteiten, namelijk NeurotechEU. Vorige week werd me opnieuw duidelijk hoe belangrijk deze ontwikkeling is voor de uu77, Nederland en Europa. In een gesprek tussen de rectoren van Europese Universiteiten en de Europese Commissie werd de ambitie nog eens uitgesproken en versterkt: Europese Universiteiten bepalen de mede de koers van Europa niet alleen aangaande het onderwijs maar veel breder. Ze zijn de drager van Europese waarden en identiteit en zullen de motor zijn van de Europese 'Green deal', het programma 'Global Europe', de 'New Skills'-agenda en het programma 'Anti-Racism, Diversion and Inclusion'.
Grote woorden misschien, maar ook betekenisvol, en voor sommigen klinkt het misschien verrassend, maar als de EU iets besluit, gebeurt het ook! Voor mij werd het heel concreet tijdens de kick-off van het NeurotechEU Student charter: honderden deelnemers vanuit de acht aangesloten universiteiten discussieerden een dag aan de hand van presentaties over een reeks van relevante wetenschappelijke projecten waaraan gewerkt wordt; het engagement spatte ervan af.
Zoals bekend studeerde Erasmus in de vijfitende eeuw in Utrecht, Parijs en Oxford en doceerde in Oxford, meerdere plekken in Italië, Brussel, Mechelen, Leuven, Freiburg en Bazel. Dit onderwijs was nooit online en reizen ging met de snelheid van maximaal een paard. Erasmus was niet de enige, het was gebruikelijk aan meerdere universiteiten te studeren en doceren. Gelukkig krijgt meer dan de helft van onze huidige studenten ook de kans een deel van de studie in het buitenland te doen, maar de uitgebreide onderdompeling in meerdere andere culturen, manieren van denken, en wetenschap bedrijven zoals Erasmus die ervoer is helaas tegenwoordig weinigen gegeven. Natuurlijk, digitale middelen, en moderne manieren van reizen maken internationale contacten makkelijker en frequenter, maar dat is vaak vluchtig en niet hetzelfde als een lange reis en onderdeel worden van een andere gemeenschap. Het ideaal van de Europese Universiteiten is om die ervaring van middeleeuwers een beetje terug te brengen. Het idee is dat een student die zich inschrijft aan de uu77 daarmee ook student wordt aan de partneruniversiteiten, zoals Oxford, Karolinska, Cluj, Bonn et cetera.
Er wordt momenteel hard gewerkt aan digitale platforms om dat mogelijk te maken en ook aan intensieve uitwisselingsprogramma’s zodat een groter deel van onze studenten langdurige interactie krijgen met studenten uit andere delen van Europa.
De Nederlandse universiteiten zijn allemaal uitstekend, maar er zijn ook uitstekende universiteiten in alle andere landen van de Europese Unie. Ik durf te zeggen dat we aan de uu77 best een breed scala van onderwerpen op hoog niveau onderzoeken en doceren, maar ook dat het maar een fractie is van de wetenschapsgebieden die er zijn. Hoe mooi is het dat het spectrum van onderwerpen dat aan je universiteit kunt bestuderen in één klap met acht vermenigvuldigd wordt; dat je scriptiebegeleiding kunt krijgen door experts uit verschillende landen die ook nog eens graag samenwerken; dat je een werkgroep kunt hebben met studenten van heel verschillende achtergrond, die studeren aan andere universiteiten. We weten van onze huidige internationaal georiënteerde studies hoe waardevol dat is. Over twee jaar is dit al realiteit voor enkele studies op het terrein van de neurowetenschappen, maar uiteindelijk zou dat voor de meeste studies moeten gaan gelden.
Het begin is er maar er is ook nog veel te ontwikkelen, er zijn nog veel kansen te grijpen! Het is jammer dat de Nederlandse overheid als één van de weinige in Europa niet mee-investeert in deze ontwikkeling. Uit angst dat er een tweedeling ontstaat tussen elite-universiteiten en overige, zoals onze minister recent aangaf? De Nederlandse Universiteiten horen echter allemaal al tot de elite-universiteiten en hoe mooi is het om onze kwaliteit te delen met velen in Europa. Ach, misschien is het ook wel eens goed om niet naar Den Haag te kijken als het om de toekomst van het universitair onderwijs gaat, maar het heft in eigen hand te nemen en samen met Brussel op te trekken. Ik gun onze studenten en docenten de rijke kansen die Europese Universiteiten gaan bieden zodat ze net zulke dwarse vrijdenkers worden als Erasmus.
is rector magnificus van de uu77.