Door: Hans Wanningen
Nog altijd zitten te veel Nederlanders dringend verlegen om geestelijke hulp. Een hardnekkige smet op het blazoen van onze samenleving – ongetwijfeld zal de coronacrisis die vlek er dieper inwrijven. In de gezondheidszorg is urgent behoefte aan veel meer goed opgeleide “gz-psychologen 2.0”: gedreven professionals die naast up-to-date wetenschappelijke kennis een volle rugzak aan competenties meebrengen naar de praktijk.
Onmisbare competenties
Wat de situatie nog nijpender maakt, is dat veel masterpsychologen in zorginstellingen niet beschikken over soms onmisbare competenties, zoals draagkracht en stevigheid om goed met kritiek om te gaan of een praktisch-wetenschappelijke, open en daadkrachtige houding – competenties waarvoor juist in een postacademische gz-opleiding rijkelijk aandacht is. Dit alles maakte dat in 2016 praktijkopleidingsinstellingen, SPON en de Faculteit Sociale Wetenschappen van de uu77 besloten om de handen ineen te slaan. Het resultaat: een directe doorstroomprogramma van de master GZP naar de gz-opleiding; meteen met intensieve begeleiding aan de slag in de praktijk, gecombineerd met één dag per week cursorisch onderwijs.
Totaalbeeld
De eerste tussentijdse evaluatie halverwege de opleiding van de directe doorstroom-piogs bracht veel plussen en een paar minnen aan het licht van deze versnelde overgang van masterpsycholoog naar gz-psycholoog. Hoe valt het totaalbeeld een jaar later uit, nu de eerste opleidelingen hun getuigschriften in handen hebben?
De intensieve begeleiding door praktijkbegeleiders en docenten maakt dat de directe doorstroom-piogs vlot hun weg weten te vinden op de werkvloer ondanks geringe of geen werkervaring.
Meer verdieping
Het cursorisch deel van de opleiding werd door de directe doorstroom-piogs weliswaar als degelijk ervaren, maar voelde af en toe als een herhaling van zetten vergeleken met de master: 'Iets meer verdieping was fijn geweest. De lat mag best een tikkeltje omhoog.' Dit is tegelijkertijd tekenend voor hoe gretig deze opleidelingen in hun studie staan, vindt opleidingscoördinator Meike Windhorst. 'Bovendien: waar andere piogs meestal al jaren werken, stromen zij direct na hun universitaire opleiding in. Waar de herhaling en update voor de andere piogs die al langer geleden afgestudeerd zijn toch wel nuttig is, heeft voor de directe doorstroom-piogs herhaling in lesstof, begrijpelijkerwijs, minder meerwaarde.'
Intensieve begeleiding is waardevol
Als sterk punt van het directe doorstroomprogramma wordt alom de intensieve begeleiding geroemd. De praktijkbegeleiders zijn voor alle directe doorstroom-piogs hun steun en toeverlaat, de betrokkenheid van de docenten en de heldere kaders van de opleiding ervaren ze als grote houvast. Dat draagt ertoe bij dat ze vlot hun weg weten te vinden op de werkvloer ondanks geringe of geen werkervaring.
Pittig begin
Dat neemt niet weg dat er in het begin soms overdonderend veel op hen afkomt: cliënten, opleiding, groep, collega’s, team, naast een hele waaier aan protocollen, processen en systemen. Het maakt de beginperiode op zijn zachtst gezegd uitdagend. Wat zou helpen? 'Vóór de start twee dagen meelopen met een gz’er om pre-ervaring met de instelling op te doen; die kan dan ook beter het beginniveau van de piog inschatten en bij het toebedelen van taken daar rekening mee houden', aldus een praktijkopleider. Een ander vult aan: 'Bij een reguliere piog duurt het al gauw een maand voordat het begeleidingsteam rond is en de doelen duidelijk zijn. Bij de directe doorstroom-piog is het toch echt wenselijk dat dit vanaf dag één in kannen en kruiken is.' Ook hoog op hun verlanglijstje: nóg intensievere werkbegeleiding juist in die cruciale eerste twee maanden, vooral om eerder en beter wegwijs te worden in de organisatie.
Doorgaande leerlijn
De directe doorstroom-piogs lijkt het zinvol om de banden tussen master en gz-opleiding verder aan te halen. 'Als je bijvoorbeeld al bij de ggz-instelling waar je je gz-opleiding doet stage hebt gelopen gedurende de master, is het op de praktijkplek minder een duik in het diepe.' Maar het allermooist zou het zijn als er een doorgaande leerlijn komt, waar de master GZP, de gz-opleiding en de instellingen in gezamenlijkheid een weldoordacht geheel van maken.
Praktijkbegeleiders zijn vol lof over de open, nieuwsgierige grondhouding van de directe doorstroom-piogs, de drive voor het werk, de passie voor de cliënten, het verlangen om vlieguren te maken en de hoge snelheid waarmee ze leren.
Liever geen fanfare
Verder benadrukken de directe doorstroom-piogs dat ze liever niet als “bijzondere diersoort” worden gezien. Etiketten als “high potentials” of “toptalenten”, die hoeven voor hen niet zo nodig. De fanfare mag thuis blijven: 'Laat ons maar gewoon meedraaien op de afdelingen en het werk goed doen.'
Van harte welkom op de werkvloer…
Van hun kant uit zijn de praktijkbegeleiders toch erg blij met het hoge kennis- en ook ambitieniveau. Ook zonder de fanfare erbij te roepen, steken ze uitbundig de loftrompet over hun beschermelingen. Vooral waarderen ze de open, nieuwsgierige grondhouding van de directe doorstroom-piogs, de drive voor het werk, de passie voor de cliënten, het verlangen om vlieguren te maken en de hoge snelheid waarmee ze leren. Prettig is ook dat het om jonge mensen gaat, vers van de opleiding, die 'niet ingedut en vastgeroest zijn, zoals wij, ervaren gz-psychologen', zoals een praktijkbegeleider half schertsend inbrengt. 'Ze zijn onbevangen, initiatiefrijk en pakken met analytisch vernuft en state-of-the-art kennis hun taken in de instellingen op.'
…waar nog veel valt te leren
Om al die redenen zien hun meer ervaren teamcollega’s – zelfs degenen die aanvankelijk best sceptisch waren – hen veelal als een frisse wind en een verrijking voor de instelling. Maar natuurlijk blijft er nog genoeg te leren voor de piogs, vooral ook van de eigen fouten. De intensieve begeleiding is er niet voor niks. Knap, bijvoorbeeld, dat ze de draad van de diagnostiek doorgaans zo gauw weten op te pakken. Maar bij behandelingen voelen ze zich, zeker in het begin, soms als een vis op het droge. Wat wil je ook bij minimale werkervaring hierin?
Gebrek aan levenservaring strooit ook wel eens zand in de talentmachine. Een begeleider: 'Af en toe hollen ze te hard het veld in, dan moet je ze bij de teugels nemen en wat bijsturen of afremmen. Dat kan door de jonge leeftijd komen, maar vlak ook hun gedrevenheid niet uit.'